Wetenschappelijke toegang tot bestuursdocumenten in het Bestuursdecreet
Indien wetenschappers overheidsinformatie willen raadplegen, kunnen zij daarvoor steeds de gewone procedure die de openbaarheid van bestuur regelt gebruiken. Universiteiten, hogescholen of erkende onderzoeksinstellingen kunnen een bijzondere toegang krijgen tot bestuursdocumenten die niet of nog niet openbaar zijn.
Een overheidsinstantie kan (maar moet niet) toegang verlenen tot bestuursdocumenten als dat gebeurt voor wetenschappelijke doeleinden. De overheidsinstantie kan daarvoor een contract afsluiten met de onderzoekers, dat voorwaarden vastlegt voor de raadpleging, de verwerking van de resultaten en de verspreiding ervan.
Voor wie?
Het toepassingsgebied van artikel II.38 is bepaald in artikel II.28 van het Bestuursdecreet van 7 december 2018.
Onderstaande regelgeving geldt enkel voor overheidsinstanties die behoren tot:
de Vlaamse overheid (zoals gedefinieerd in artikel I.3 van het Bestuursdecreet),
de lokale overheden
de instellingen met een publieke taak, wat hun publieke taak betreft
de milieu-instanties wat hun milieuverantwoordelijkheden, -functies, of -diensten betreft
Voor de instellingen met een publieke taak betreft die voor meer dan de helft gefinancierd worden door de Vlaamse overheid, een lokale overheid of een andere instelling met een publieke taak (dus voldoen aan artikel I.3, 6°, c), 1) van het Bestuursdecreet), is de regelgeving enkel van toepassing op de bestuursdocumenten die betrekking hebben op beslissingen die derden binden. Deze uitzondering geldt alleen maar voor die instellingen met een publieke taak die niet voldoen aan de twee voorwaarden vermeld in artikel I.3, 6°, c) 2) en artikel I.3, 6°, c), 3).
Deze regelgeving is van toepassing op de bestuursdocumenten die in het bezit zijn van deze overheidsinstanties. Hier zijn er wel in artikel II.28 van het Bestuursdecreet enkele uitzonderingen voorzien die uitgesloten worden:
de bestuursdocumenten van het Vlaams Parlement (en van de instellingen verbonden aan het Vlaams Parlement), die geen betrekking hebben op overheidsopdrachten of personeelsaangelegenheden;
de bestuursdocumenten van de Vlaamse administratieve rechtscolleges die betrekking hebben op het uitoefenen van hun rechterlijke functie;
de bestuursdocumenten van andere instanties met een rechterlijke hoedanigheid, in de mate dat de documenten betrekking hebben op de uitoefening van de rechterlijke functie.
Artikel II.38 van het Bestuursdecreet
Artikel II.38 van het Bestuursdecreet van 7 december 2018 biedt universiteiten, hogescholen of erkende onderzoeksinstellingen een kader waarmee zij een bijzondere toegang kunnen krijgen tot bestuursdocumenten van Vlaamse overheidsinstanties die nog niet openbaar zijn.
Hierdoor kan een overheidsinstantie (maar moet niet) toegang verlenen tot bestuursdocumenten, die normaal gezien niet openbaar zouden zijn op grond van de in het Bestuursdecreet voorziene uitzonderingsgronden (artikelen II.34 tot II.36), als dat gebeurt voor wetenschappelijke doeleinden.
Omdat artikel II.38 deel uitmaakt van hoofdstuk 3 – toegang tot bestuursdocumenten – van het Bestuursdecreet, zijn ook de procedureregels van dat hoofdstuk m.b.t. de aanvraagprocedure en beroepsmogelijkheid automatisch van toepassing op deze specifieke vorm van toegang tot bestuursdocumenten voor wetenschappelijke doeleinden. Concreet betekent dit bv. dat een overheidsinstantie ook voor deze aanvragen beschikt over een termijn van 20 dagen (met de mogelijkheid om die termijn te verlengen tot 40 dagen) om een beslissing te nemen over deze aanvraag.
Uitvoeringsbesluit – wetenschappelijke toegang tot bestuursdocumenten
Om deze uitzonderlijke toegangsregeling toe te passen in de praktijk, dient de Vlaamse Regering echter nadere regels te bepalen. Deze nadere regels zijn bepaald in het Besluit van de Vlaamse Regering van 1 februari 2019 tot regeling van de aanvragen tot openbaarmaking voor wetenschappelijke doeleinden.
Het uitvoeringsbesluit telt drie artikels. Deze worden hieronder kort toegelicht.